Dachtvonk

Onze taal is door de eeuwen heen op veel vlakken afgevlakt en vereenvoudigd. De complexe spraakkunst en de heldere klanken die we ooit kenden, zijn grotendeels verdwenen. Door op een creatieve manier met onze taal om te gaan tracht ik deze evolutie enigszins om te buigen en probeer ik onze taal opnieuw te verrijken.

Bij het schrijven van mijn blogs duik ik aan de ene kant graag de schatkamer van onze taal in, op zoek naar in onbruik geraakte spraakkunst en een vervlogen woordenschat. Aan de andere kant creëer ik nieuwe woorden en zegswijzen waarbij ik me soms laat inspireren door andere talen en soms door collega woordkunstenaars.
Mijn teksten zullen voor sommigen bij wijle wat archaïsch overkomen, en soms wat vreemd. Maar ik schrijf steeds op een manier dat het voor elkeen verstaanbaar weze, in de hoop te inspireren. De taal die ik gebruik zal net zoals een echte taal nooit ‘af’ zijn, het is een voortdurend proces van leren en verbeteren. Hieronder geef ik enkele taalkundige zaken weer, die ik nu in mijn verhalen integreer.

1. De geslachten en hun naamvallen
   Het Nederlands kent drie geslachten, die vaak nauwelijks te herkennen zijn. Hieronder de verbuiging in de nominatief in het standaard Nederlands.
   De man          de vrouw       het kind         de mensen
   Een man        een vrouw     een kind        mensen
   Mijn man       mijn vrouw    mijn kind       mijn mensen
   
   In de Vlaamse spreektaal herkent men nog een verschil in het geslacht bij de onbepaalde lidwoorden maar bijvoorbeeld ook bij de bezittelijke voornaamwoorden:
   ‘Ne man         een vrouw     e’ kind            mensen
   Mijne man     mijn vrouw    mij’ kind         mijn mensen
   
   Deze verbuiging in de nominatief, zoals hij nog gebruikelijk is in de Vlaamse spreektaal, bezig ik in mijn blogs, evenals de wat verouderd aanvoelende genitiefvorm:
   Des mans                  der vrouw                  des kinds       der mensen
   enes mans                ener vrouw                enes kinds      mensen
   mijns mans               mijner vrouw             mijns kinds     mijner mensen
   
   Het gebruik van andere naamvallen, waarvan de accusatief en de datief de bekendste zijn, is moeilijk te herstellen in het moderne Nederlands. Maar wie weet bereiken we dat punt ooit opnieuw.
   
2. De aanvoegende wijs
   Deze vervoeging komt enkel nog voor in versteende uitdrukkingen zoals:
   * Dat de beste moge winnen (niet mag winnen)
   * Lang leve de koning (niet leeft de koning)
   Het werkwoord zijn heeft als enige nog een aanvoegende wijs in het heden en het verleden:
   * God zij dank (tegenwoordige tijd van de aanvoegende wijs)
   * Het ware beter geweest.. (verleden tijd van de aanvoegende wijs)
   
   Deze werkwoordsvorm drukt voornamelijk een wens of een verlangen uit, of iets wat mogelijks kan gebeuren. Door het gebruik van de aanvoegende wijs kan je veel meer gevoel in je teksten leggen. Ik wense dat het opnieuw frequent gebruikt gaat worden. In het moderne Nederlands wordt dit gemis voornamelijk opgevangen met een hulpwerkwoord, meestal zouden, de verleden tijd van zullen.
   
3. Nieuwe woorden
   In mijn teksten introduceer ik zo veel als mogelijk nieuwe woorden, evenals purismen voor leenwoorden en verouderde (maar bestaande) woorden. Hierna volgen enkele voorbeelden.
   * Dachtvonk: geniale ingeving
   * Hartkoppig: iemand die zijn hart volgt
   * Schepzaam: creatief, afgeleid van scheppen of creëren
   * Elswaar: elders, ergens anders
   * Instede: in plaats van, stad of stede is een plek of een plaats
   De webstede van ‘Taadacht’ is voor mij hier een grote bron van inspiratie.

Het Oud-Germaans, de verre voorouder van onze taal, had in tegenstellig tot het moderne Nederlands heel veel heldere klanken. De eindklanken van woorden veranderden naargelang de naamval die van toepassing was. Deze heldere klanken zijn verdoft en vaak afgesleten zodat het woord in kwestie korter werd. Ik geef enkele voorbeelden mee die uitdrukken wat ik bedoel.
*Heban olla vogala nestas
Hebben alle vogels nesten
als je deze Oudnederlandse zin langs de moderne vertaling legt,
valt op hoe fel de woorden verdoft zijn.
*In thuro fuir in thuro uuathir
Door vuur en door water
let op de ‘th’, uitgesproken zoals in het Engels
*Werawulfa > weerwolf
Wera betekent man (komt ook terug in ‘wereld’)
Wulfa is natuurlijk wolf
*Anthi > andi > ande > ende > end > en
en als voegwoord
*Stemnoo > stemma > stemme > stem
De stem van een persoon
Het is schier onmogelijk om deze heldere klanken opnieuw te gebruiken zonder een Babylonische spraakverwarring te creëren. Maar mogelijks kan er toch mee gewerkt worden, zoals bij het formuleren van een lijfspreuk of een slogan.

Het onophoudelijk werken aan het veredelen van onze taal is geen eenvoudige maar wel een uitdagende taak. Negatieve kritiek beware men beter om ongeremd te delen aan den toog ener bruinen kroege. Maar positieve reacties, verbeteringen en aanvullingen zijn van harte gewaardeerd.